The Indian one

આજે એ મહામાનવ ની વાત કરવી છે જેને દુનિયા બિસ્માર્ક તરીકે ઓળખે છે પણ મારા મતે તો બિસ્માર્ક સરદાર ના નામે ઓળખાવા જોઈ. આપણે સૌએ દેશ ને એક કરવાના સરદાર ના મહાયજ્ઞ વિશે તો સાંભળ્યું જ છે અને એમાં ખાસ કરીને જૂનાગઢ, હૈદરાબાદ, ત્રાવણકોર વિશે તો વિશેષ સાંભળ્યું છે. પણ મારે આ સમયે ખૂબ જ ઓછા ચર્ચાયેલા પ્રસંગ વિશે વાત કરવી છે. વાત તો છે કાઠિયાવાડના છેક ઉત્તરે આવેલા મોરબી નામના સ્ટેટ ની, સમય હતો દેશી રાજ્યો ના એકીકરણ નો અને રાજ્ય ના મહારાજા લખધીર સિંહજી . ઉંમર મા લગભગ ૮૦ વર્ષ ની આસપાસ. એમના ગાદીવારસ પુત્ર મહેન્દ્રસિંહજી હજુ યુવરાજ હતા. આ વૃદ્ધ રાજવી પોતાના પુત્ર ને મોરબી ના રાજા તરીકે અભિષિક્ત કરવા ખૂબ આતુર હતા. પોતે જિંદગી ની અંતિમ અવસ્થા માં હોવાથી, કાઠિયાવાડ ના રાજાઓની બેઠક માં મહારાજા એ વી.પી.મેનન ને એકાંત માં મળી ને વિનમ્રતા થી કહ્યું: " મિસ્ટર મેનન! મારે સરદાર જોડે થોડીક વાત કરવી છે, તમે મુલાકાત ગોઠવી આપો અથવા ટેલીફોન સંપર્ક કરાવી આપો." " મહારાજા!" મેનને કહ્યું: " મારાથી બનતી મદદ કરીશ. પરંતુ સરદાર ને કષ્ટ આપ્યા વિના જો તમે મને કહી શકશો તો વધારે સારું થશે....

Swachhta (cleanliness) was an idea first articulated by Mahatma Gandhi, who said that sanitation is even more important than political freedom. A mission as fundamentally transformative as Swachh Bharat will not only result in intended physical outcomes but also a lifestyle and mindset change. The caste link The mission for a clean India will not work without breaking the link between caste and occupation . To clean the country, you have to address the problems of those who have spent a lifetime cleaning the country. You come out with your brooms and clean for a day. It is a photo opportunity for most of you. But I want to ask, what of the remaining 364 days? Who will clean your dirt? In India, there is an inexorable link between occupation and caste; the occupation of manual scavenging is linked with caste. We have to break the link between caste and occupation before we set out to achieve Swachh Bharat. It cannot be achieved by preaching ‘cleanliness is next to...